De kledingdetective: De avondjurk van prinses Beatrix vs een namaak?

Het is niet de eerste keer dat ik op dit blog als een detective op onderzoek ga om aan een bepaald kledingstuk zoveel mogelijk over de herkomst te weten te komen. De jurk die ik dit keer heb onderzocht roept vele –maar interessante– vragen op.

Voorkant van een avondjurk uit de collectie van Couturage die verdacht veel lijkt op een avondjurk gedragen door prinses Beatrix.

Achterkant van een avondjurk uit de collectie van Couturage die verdacht veel lijkt op een avondjurk gedragen door prinses Beatrix.

Stofstaal

Ik raakte geïnteresseerd in een avondjurk uit de collectie van kostuumverzamelaar Joke van Dijk van Couturage in Haarlem. Als eerste interessant feit: de stof van de jurk komt bijna geheel overeen met een staal van een avondjurk van prinses Beatrix, afkomstig uit het niet meer bestaande modehuis Maison Linette, in de Torenstraat in Den Bosch.

Dit gegeven maakte mij nieuwsgierig, want Modehuis Linette was het modehuis waar koningin Juliana en de prinsessen Beatrix en Margriet kleding voor hun functionele koninklijke garderobe lieten maken. Ik wilde de jurk in de collectie van Couturage goed bekijken om de stof te vergelijken met die van de staal uit de collectie van Paleis Het Loo. Daarom keken ook Joke van Dijk van Couturage en Hans Schuite, de textielrestaurator van Paleis Het Loo, mee toen wij de jurk letterlijk binnenstebuiten keerden.

De stofstaal van de jurk van Beatrix is onderdeel van documentatie over Maison Linette; deze informatie bevindt zich in Paleis Het Loo. Het gaat hier onder andere om een stalenlijst van door het modehuis gemaakte koninklijke kleding uit de jaren zestig, een fotoboek en een bewaard gebleven staal van de jurk. Deze documentatie is afkomstig van de familie van Riek van Lieshout, die bij Maison Linette de leiding had over het atelier.

Een foto van de avondjurk uit het fotoalbum van Riek van Lieshout, Maison Linette.

Avondjurk

De avondjurk is echt een product van zijn tijd. De strik en de plooi aan de achterzijde zijn mode-elementen die op meer avondjurken van ongeveer 1966 voorkomen. In de zoom zijn loodjes aangebracht, zodat de stof mooi valt.

Stalenlijst van Maison Linette, bovenaan is een andere staal te zien van prinses Beatrix’s avondjurk.

Op de stalenlijst van Maison Linette staat een ander staaltje van deze jurk van prinses Beatrix bovenaan.

Prinses Beatrix in de avondjurk gemaakt door Maison Linette, 8 maart 1966. Foto: Anefo.

Prinses Beatrix in de avondjurk door Maison Linette, 8 maart 1966. Foto: Anefo.

Uit de beschrijving wordt duidelijk dat zij de jurk twee dagen voor haar huwelijk op 10 maart 1966 heeft gedragen tijdens een diner in het Hilton Hotel en op het hofbal op het Paleis op de Dam.

‘Namaak’ jurk uit de collectie van Couturage, met een afwijkende hoge hals.

De Couturage-jurk heeft een naad in het midden, hierdoor wordt duidelijk dat de jurk is vermaakt.

Hoge hals

De jurk van prinses Beatrix onderscheidt zich van de jurk in de collectie van Couturage vooral door de afwijkende hoge hals. De originele voering van de Couturage-jurk heeft aan de voorkant geen middennaad, terwijl de jurk wel een naad aan de voorkant heeft; het lijkt er dus op dat de jurk is vermaakt.

Het patroon van het borduursel loopt bij deze avondjurk niet goed door.

Bij de naden is te zien dat het patroon van het borduursel niet goed doorloopt en de sierrand op de japon sluit ook niet overal mooi aan.

Bij deze jurk ontbreekt de sleep die de avondjurk van Beatrix wel heeft.

Bovendien ontbreekt de kleine sleep die bij de jurk van Beatrix op de foto zichtbaar is.

De avondjurk van Couturage is duidelijk ingenomen en minder netjes afgewerkt.

Aan de naden van de voering, die trouwens opmerkelijk veel zoom hebben, is te zien dat de jurk is ingenomen. Aan de voering is verder af te lezen dat de afwerking van de naden aan de achterkant veel slordige rafels toont in tegenstelling tot die aan de voorkant.

Achterkant van de Couturage-jurk, de rits is slordig afgewerkt.

Wat verder opvallend is aan de achterzijde van de jurk is dat de stof in de rugplooi veel minder borduursels heeft dan de rest van de stof; dit verschil is bij de jurk van Beatrix niet zichtbaar. De strik op de jurk van Couturage lijkt groter te zijn dan die op de jurk van Beatrix. En dan is er nog de rits: die is erg in het zicht en slordig afgewerkt.

Het etiket in de avondjurk van Couturage lijkt er met haast ingezet te zijn.

De prinses droeg een grote juwelen broche op haar jurk, maar op deze jurk zijn geen gaatjes te zien, die door een broche zijn veroorzaakt. In tegenstelling tot andere avondjurken uit deze tijd heeft deze veel meer bandjes om de BH op de plaats te houden. Het etiket van Maison Linette zit op een vreemde plaats zit, alsof dat er even snel is ingezet.

Borduursel

Tot slot onderscheidt de jurk van Couturage zich van de stofstaal omdat de stofstaal binnen de bloemen en bladeren met het oorspronkelijke borduursel van zilverdraad handmatig is overgeborduurd met langwerpige doorzichtige – en parelkralen.

Nóg een verschil: het oorspronkelijke borduursel is met de hand overgeborduurd.

Maar: het borduursel van de stofstaal en het borduursel van de jurk is verder helemaal hetzelfde. De twee stoffen matchen totaal als je het patroon van beiden op elkaar legt. Er zijn geen sporen op de Couturage-japon zichtbaar die suggereren dat de parels er later afgehaald zijn. De stof van de jurk is de stof zoals die was voordat het handmatige borduursel voor prinses Beatrix er overheen is gezet.

Een ander verschil tussen de staal en de jurk is de kleur. De kleur blauw van de stofstaal is helderder dan het blauw van de jurk in Couturage. Hans had het idee dat de jurk in zijn geheel in een ander blauw verfbad is gegaan. Helaas lukte het hem niet om de achterkant van het borduurwerk te zien om te checken of de draad anders blauw is. Dus dit idee blijft een aanname.

Raadsel

Uit ons visuele onderzoek van de jurk blijkt dat er veel aan is vermaakt en gerommeld. Maar de grote overeenkomst van de stof blijft een feit en is zeker opvallend. Het is naar mijn idee sowieso interessant om te zien hoeveel er aan een kledingstuk valt af te lezen over de voorgeschiedenis.

Ik wilde dit onderzoek met jullie delen omdat ik het raadselachtig blijf vinden dat er een japon bewaard is gebleven van praktisch dezelfde stof als de japon die op de vooravond van haar huwelijk door prinses Beatrix is gedragen. Dat is vreemd, als je bedenkt dat Maison Linette hofleverancier was. Eigenlijk is het ondenkbaar dat er voor een andere klant een bijna identieke japon zou zijn gemaakt. Het ging tenslotte om couture en exclusiviteit. Het raadsel rond deze jurk blijft vooralsnog onopgelost.