De oorring: voor de één een trend, voor de ander een cultureel stijlitem

Beroemdheden zoals Cardi B, Jennifer Lopez en Khloe Kardashian dragen ze met regelmaat, in allerlei soorten en maten: de grote oorring. Het is een trend die met regelmaat terugkomt en ook nu weer in de mode is. In ‘De stijl van Zuidoost’ kom ik Mel op straat tegen. Zij draagt grote zilveren oorringen, waar we naar refereren als ‘hoops’, de Engelse benaming voor het sieraad. Wat er er bekend over de oorsprong van dit sieraad?

De oorsprong van de oorring

Bronnen dateren de oorring terug tot 2500 voor Christus. Hij komt uit Nubia, een plek die we nu kennen als Noord Sudan; een Afrikaans land dat ten zuiden van Egypte ligt. Daar droegen zowel mannen als vrouwen de ringen. De oorring had destijds, voor zover bekend, alleen een esthetisch karakter.

In Nederland wordt er weinig over de grote oorringen gesproken. Het lijkt alsof iedereen hier de oorring zonder probleem kan dragen. In Amerika is dat echter niet het geval, daar is discussie gaande over de dragers van de ringen. De oorring is een stijlitem die volgens velen tot de Latijns-Amerikaanse en Afro-Amerikaanse cultuur behoord. Het is een stijlitem dat met name werd gedragen door bewoners van de gestigmatiseerde, arme wijken in Amerika.

De grootste bekendheid kreeg de grote oorring in de jaren ’80, dankzij de Chola’s. Chola is een benaming voor een Latina die bekend staat om haar rebelse lifestyle. Ze komt uit de armere wijken in het zuiden en heeft een uitgesproken stijl, met kenmerkende grote oorringen. De oorring is in de loop van de tijd getransformeerd van een symbool van armoede en verzet naar een stijlitem die bij de Chola (sub)cultuur hoort.

'Wit meisje, haal de grote oorringen uit je oren, noem jezelf geen mami en respecteer ons bestaan' stond er op een schoolmuur in 2017 in de buurt van Los Angeles geschreven. Alegria Martinez, die verantwoordelijk wordt gehouden voor de tekst, legt op haar Instagramaccount uit waarom ze dit met twee vriendinnen op de muur heeft geschreven: 'Omdat het schattig en mooi is als zij de grote oorringen dragen, maar wij bruine en zwarte mensen worden gelabbeld als ‘ghetto’ wanneer we ze dragen, wij worden niet serieus genomen als we ze dragen'. In de loop der jaren zijn er culturele elementen bijgekomen, die wellicht niet iedereen (h)erkent.

Van trend naar culturele toe-eigening 

Culturele toe-eigening is een complex fenomeen. In een blog voor Oneworld.nl heb ik er eerder over geschreven. Ik ben als stijlantropoloog van mening dat culturele toe-eigening uit een paar onderdelen bestaat. Eén van de onderdelen van culturele toe-eigening is je eigen positie in de maatschappij, hoe men op jou reageert. Hoe reageert men als ik, als witte, hoogopgeleide vrouw die de wereld rondreist, grote oorringen draag? Waarschijnlijk vindt men het hip, mooi of lelijk. Er worden niet direct waarden aan mijn bestaan gehangen. Voor een vrouw met een Latina of Afro-Amerikaans uiterlijk in Amerika die de oorringen draagt is dit anders, zij wordt al snel gelabeld als ‘ghetto’, terwijl iemand met mijn uiterlijk het kan dragen zonder dat men er direct waarden aanhangt. In het gesprek rondom culturele toe-eigening gaat het daarom niet alleen over het wel of niet kunnen dragen van bepaalde stijlitems, maar ook over de manier waarop jij met jouw stijlitem wordt ontvangen.

'Grote oorringen zijn mijn cultuur, niet jouw trend' schrijft Ruby Pivet voor Vice.com. 'Om de zoveel tijd zien we weer dat onze taal, cultuur en stijl beschikbaar is voor consumptie door witte mensen', gaat ze verder. '…maar ons bestaan is niets meer dan oppervlakkig. De cultuur komt van mensen wie een achtergrond hebben van onderdrukking en uitsluiting. De witte vrouw kan de oorringen dragen en gezien worden als trendy, terwijl de gekleurde vrouw die de oorring draagt nog steeds te maken heeft met raciale vooroordelen'.

Mel, De stijl van Zuidoost, foto: © Les Adu

Ontbrekende of eenzijdige informatie

André Leon Talley, de editor van Vogue, gebruikt in zijn styling en shoots regelmatig grote oorringen. 'Het is een prachtig cultureel stijlitem dat geen eigendom is van zwarte vrouwen maar onderdeel is van de cultuur'. Hier ligt een grote uitdaging. We weten vaak niet waar items vandaan komen of welke betekenis ze op een andere plek hebben, of hebben gehad in de sociale geschiedenis. Veel informatie die we tot ons krijgen komt vanuit een wit, westers, perspectief. Deze informatie is vaak niet opgenomen in onze geschiedenisboeken en wordt ons niet gevoed door de media. Toen ik 14 was en voor het eerste grote oorringen droeg, omdat mijn favoriete artiesten ze droegen, wist ik niet dat het een bepaalde lading had in een Latina of Afro-Amerikaanse context, gewoonweg omdat deze discussie niet in mijn omgeving werd gevoerd, er geen internet was en ik op school er niks over had gehoord. Dit geldt natuurlijk voor heel veel stijlitems.

Hoe je erachter komt of iets wel of niet kan

Doe daarom onderzoek naar de stijlitems die je draagt en vraag wat ze voor bepaalde mensen in bepaalde contexten betekenen, of hebben betekent. Open internet en voer wat zoektermen in. Vraag mensen om je heen hoe zij er tegenaan kijken en onthoud dat verschillende mensen verschillende meningen hebben. Vergeet ook je eigen context niet. Vraag jezelf af: wie ben ik en hoe wordt er op mij gereageerd in mijn sociale context? Zou ik ook zo’n reactie krijgen als ik een andere (culturele) achtergrond of uiterlijk had?

Tot slot is het natuurlijk ook aan de mode, en ons dragers, om vooruitstrevend te zijn. Om grenzen te verleggen, om te vernieuwen. Tijden veranderen en de betekenis van bepaalde stijlitems veranderen in de loop der jaren voor verschillende (groepen) mensen. Mensen die zich uitspreken over culturele toe-eigening zeggen over het algemeen niet dat je iets niet van een andere cultuur mag dragen, maar dat je goed moet nadenken over hetgeen jij met jouw sociale positie binnen de maatschappij draagt.