Van archeologisch textiel naar draagbaar kostuum

Als je aan archeologie denkt, denk je mogelijk niet aan kleding. En dat is met een reden! Archeologische textielvondsten krijgen zelden de aandacht die ze echt verdienen. En bijna nooit worden ze in relatie tot kunst- of kostuumgeschiedenis bekeken. Het project ‘Verborgen dracht in de schijnwerpers’ wil daar verandering in brengen.

Tijdens archeologische opgravingen komen eeuwenoude objecten naar boven, waaronder textiel en kostuumaccessoires zoals oogjes, baleinen en knopen. Dit zijn allemaal onderdelen die iets vertellen over de kleding en over de mensen die het droegen. Maar vaak ontbreekt dit soort contextualisering voor textielvondsten. Een voorbeeld hiervan is een academisch werk over vondsten in Groningen. Hierin wordt minutieus uitgelegd hoe het lapje is gevonden, uit welk materiaal het bestaat en wat het mogelijk had kunnen zijn. Een fantastisch onderzoek, maar voor de meeste leken veel te technisch.

Fotograaf: Vera Bos

Verborgen dracht in de schijnwerpers

Textiel in archeologische context is onderbelicht en studies zijn, indien aanwezig, academisch opgezet en niet voor het grote publiek bedoeld. Archeologische textiel- en kostuumvondsten zijn daarnaast slecht zichtbaar voor het publiek vanwege hun kwetsbare aard. En, als ze in zicht zijn, zijn ze moeilijk op een toegankelijke manier te interpreteren. Daarom heb ik het project ‘Verborgen dracht in de schijnwerpers’ opgezet.

‘Verborgen dracht in de schijnwerpers’ brengt textiele vondsten in context door deze te presenteren in de vorm van replica’s. Door het namaken van historische kledingstukken wordt de kennis over de kleding van de Nederlandse vrouw in de vroegmoderne tijd toegankelijker (en weer een stuk uitgebreid!). Om deze kennis te delen, heb ik een boek geschreven. Aan de hand van schilderijen, kostuums en archeologische vondsten laat ik in het boek zien hoe de mode van het hof zich verspreid naar de adel en gegoede burgerij, om van daaruit weer naar de lagere klassen te verspreiden.

Het namaken van historische kledingstukken

Voor ‘Verborgen dracht in de schijnwerpers’ heb ik meerdere kostuums en kostuumaccessoires nagemaakt. Een deel van de kostuums werden gemaakt naar aanleiding van archeologische vondsten; het andere deel zijn benaderingen van kostuums hoe ze er vroeger uit hebben gezien. Doordat deze kostuums gebruikt worden tijdens lezingen (zodat het publiek ze ook kan aanpassen), streef ik naar draagbare kostuums in meerdere maten. Ik maak dus geen exacte kopie van een bestaand kledingstuk, maar ik baseer mijn werk wel op historische patronen, stoffen en sluitwijzen.

In deze blogserie voor Modemuze deel ik met jullie het maakproces van deze replica’s. Inmiddels zijn de meeste geplande replica’s af of in een vergevorderd stadium. Bijvoorbeeld het weefsel gemaakt naar aanleiding van een vondst van een onderdeel van een 16e eeuwse sok. Deze ligt klaar om bewonderd te worden tijdens lezingen. De sok is gemaakt van ongetwijnde zelfgesponnen draden die zijn opgezet met 10 draden per cm. Het resultaat is een heel fijnmazig stuk weefsel. Ook de benen kam is klaar (al is die niet volledig gelukt, maar daarover meer in een volgende blog post).

Fotograaf: Javier Bru

Beleef het verleden

Naast de 16e eeuwse sok, zijn er ook verschillende 16e en 17e eeuwse hoofddeksels (na)gemaakt. Daarnaast zijn er al een aantal 18e eeuwse kledingstukken af voor kinderen van 6/7 jaar, een onderrok en rok voor een meisje van 10 jaar en wordt er gewerkt aan de paniers. De 19e eeuwse kostuumaccessoires zijn wat uitgebreider geworden doordat ik een volledig dagkostuum heb gemaakt én een baljurk. Dit alles kan dus tijdens lezingen worden bekeken, aangeraakt en gepast.

Dit project komt niet zomaar uit de lucht vallen. Al jaren geef ik interactieve lezingen over historische kleding, waarbij ik zelfgemaakte kostuums laat zien en door het publiek laat passen. Binnen dit project zijn er ook lezingen ingepland voor kinderen en volwassenen. Helaas worden de publieksactiviteiten voor ‘Verborgen dracht in de schijnwerpers’ verplaatst naar later dit jaar vanwege het coronavirus. Maar houd mijn website, Beleef Het Verleden, in de gaten voor updates! In de tussentijd kunnen jullie uitkijken naar deze blogserie. En natuurlijk de publicatie van het boek (gepland in juni 2020).