Het fashionstatement van Frida Kahlo
Als er een kunstenaar invloed heeft uitgeoefend op mode, lifestyle en populaire cultuur is het de Mexicaanse Frida Kahlo (1907-1954) wel. Denk aan haar doorlopende wenkbrauwen, haar grote kettingen en kleurrijke Tehuana-kleding. Maar ook haar medische korsetten die ze omtoverde tot kunstwerken bieden inspiratie en kracht aan mensen over de hele wereld.
Tot en met 18 april zijn haar kunst en kleding te bewonderen in de tentoonstelling Viva la Frida! Life and Art of Frida Kahlo in het Drents Museum. De twee belangrijkste Kahlo-collecties ter wereld komen hier samen: schilderijen en tekeningen van Museo Dolores Olmedo en persoonlijke bezittingen uit Museo Frida Kahlo. Internationale Kahlo-specialisten Circe Henestrosa en Gannit Ankori zijn als gastcuratoren betrokken.
Geen concessies
Frida Kahlo is een wereldwijd icoon. Dat komt door haar indrukwekkende kunstwerken, roerige leven en bijzondere levensstijl. Ze bepaalt haar eigen regels en doet daarbij geen concessies. Haar ideeën over gelijkheid voor iedereen zijn revolutionair en vooruitstrevend.
Kahlo’s roerige leven wordt bepaald door twee gebeurtenissen. Op zesjarige leeftijd krijgt ze de diagnose polio en moet ze negen maanden bedrust houden. Ze herstelt, maar haar rechterbeen blijft de rest van haar leven zwak en dunner dan het andere been. Maar daar stopt het niet.
Op haar achttiende is Kahlo slachtoffer van een bijna dodelijk busongeluk waarbij een metalen buis haar torso doorboort. Ze overleeft het, maar zal haar hele leven pijn lijden en vele operaties ondergaan. Ook kan ze tot haar grote verdriet geen dokter meer worden. De aan bed gekluisterde Kahlo begint te schilderen. Een speciaal gemaakte ezel en een spiegel boven haar hoofd zorgen dat ze vanuit liggende positie kan schilderen.
Kahlo schildert zelfportretten die doorvlochten zijn met symboliek uit haar persoonlijke leven. Zo staan de onstuimige relatie met kunstenaar Diego Rivera en haar gebroken lichaam vaak centraal. Toch weerhouden lichamelijke problemen Kahlo er niet van te reizen en mensen te ontmoeten.
Ze heeft een enorm netwerk dat bestaat uit personen die niet alleen bepalend zijn voor de kunstwereld (zoals surrealist André Breton), maar ook voor de politiek (zoals communist Leon Trotsky).
Kahlo groeit op in de tijd van de Mexicaanse revolutie en is overtuigd communist. Ook haar afkomst en politieke idealen draagt ze met veel kracht uit in haar schilderijen. Zoals veel grote meesters, bewandelt Kahlo een geheel eigen pad en ontwikkelt zij een eigen beeldtaal. Ze doorbreekt taboes en baant de weg voor talloze kunstenaars na haar.
De badkamer
Na het overlijden van Frida Kahlo in 1954 besluit Rivera om haar persoonlijke eigendommen achter slot en grendel te bewaren in onder meer de badkamer van haar huis La Casa Azul. Hij bepaalt dat de deuren pas 15 jaar na zijn eigen overlijden geopend mogen worden. Dat duurt door allerlei omstandigheden uiteindelijk zo’n 50 jaar: pas in 2004 wordt besloten deze bijzondere collectie te ontsluiten. Duizenden objecten komen tevoorschijn: van Kahlo’s spectaculaire Tehuana-kleding en medische hulpstukken zoals korsetten tot haar sieraden, make-up en medicijnen, talloze foto’s, geschriften en brieven.
Uit het onderzoek naar de objecten uit de badkamer wordt duidelijk dat Kahlo heel bewust een imago heeft gecreëerd dat veel verder gaat dan alleen haar zelfportretten en schilderijen. Haar doorlopende wenkbrauwen, kleding, sieraden, make-up en haardracht, maar ook haar beschilderde korsetten en protheses zijn onderdeel van de manier waarop zij zichzelf aan de wereld presenteert. Ze maakt van haarzelf als het ware een kunstwerk en laat zich door belangrijke fotografen portretteren.
Tijdgenoten vertellen dat Kahlo met haar verschijning overal stof doet opwaaien. De traditionele Mexicaanse kleding die ze vanaf haar verblijf in Amerika steeds vaker gaat dragen, fungeert als een soort uniform. Het is toonbeeld van haar interesse in en steun aan de oorspronkelijke Mexicaanse cultuur van voor de koloniale overheersing.
Dat zij daarbij veelvuldig kiest voor de kleding van de Tehuana-vrouwen is veelzeggend. Juist deze cultuur is er een die gekenmerkt wordt door een matriarchale samenleving: vrouwen hebben het voor het zeggen. Ook speelt Kahlo met gender. Via haar Tehuana-kleding benadrukt ze haar vrouwelijkheid, maar daarnaast laat ze zich al op jonge leeftijd fotograferen in een mannenkostuum en zegt ze: ‘Ik heb de snor en het gezicht van de andere sekse.’
Kahlo’s kledingkeuze heeft niet alleen te maken met haar liefde voor Mexico. Een tekening die tevoorschijn komt uit de badkamer toont Kahlo gekleed in haar Tehuana-kostuum, maar daaronder is haar gebroken lichaam zichtbaar. Hier wordt duidelijk welke rol kleding speelt in het verhullen van haar lichamelijke beperkingen.
De lange rok verbergt het gewonde been, de wijdvallende huipil (een soort tuniek) past prima over haar korset, en de vele sieraden, make-up en opvallende haardracht leiden de aandacht van de beschouwer naar boven, weg van haar lichaam. Kahlo schrijft er de veelzeggende woorden bij: ‘Schijn bedriegt’.
Maar haar kleding camoufleert niet alleen, het is ook een manier om haar ongeluk om te vormen tot iets moois, tot creativiteit. Hierin ligt een dualiteit: Kahlo kiest zelf wanneer ze haar handicaps wil laten zien en wanneer ze deze wil verhullen. Ze gaat de confrontatie aan met haar gebreken en vormt ze om tot iets moois. Het is een uiting van haar creativiteit én veerkracht.
Kunstenaar met sterrenstatus
In de decennia na haar dood groeit Frida Kahlo uit tot een kunstenaar met sterrenstatus. Overal ter wereld laten mensen zich inspireren door haar intrigerende kunstwerken en persoonlijke levensverhaal dat het scenario voor een speelfilm zou kunnen zijn (en ook verfilmd wérd in 2002). Popiconen als Madonna, Coldplay en Beyoncé maar ook modeontwerpers als Jean Paul Gaultier verwijzen in hun werk naar Kahlo.
Ze is een icoon voor feminisme, inclusie en gender. Dat blijkt wel uit het feit dat La Casa Azul elk jaar door ruim een half miljoen Frida-fans van over de hele wereld wordt bezocht. Haar beeldtenis is te vinden op allerlei soorten memorabilia, er is zelfs een woord voor deze cultus: Fridamania.
Kahlo is in feite een ‘influencer avant-la-lettre’. Haar imago heeft haar wereldberoemd gemaakt en heeft ervoor gezorgd dat veel mensen kennismaken met haar kunst. De persoonlijke bezittingen die teruggevonden zijn in La Casa Azul bieden daarin veel nieuwe inzichten.
Ze laten zien hoe Kahlo in het leven staat en welke keuzes ze maakt. Hoe Kahlo heel bewust haar eigen identiteit construeert via haar kleding, haar Mexicanidad, politiek, gender en invaliditeit en daarmee een krachtig statement maakt. In de tentoonstelling Viva la Frida hebben we de unieke kans om zowel Kahlo’s schilderijen en tekeningen als haar kleding, sieraden en korsetten te laten zien. Samen vertellen ze het bijzondere verhaal van een van de beroemdste kunstenaars ter wereld.
De tentoonstelling Viva la Frida is tot en met 18 april te zien in het Drents Museum. De publicatie bij de tentoonstelling is hier te koop.
Deel
Aanvullingen
Vul deze informatie aan of geef een reactie
Reactie